Goed openbaar bestuur is essentieel voor het functioneren van onze democratische rechtsstaat. Zonder goed openbaar bestuur kan er geen gezonde wisselwerking plaatsvinden tussen overheid en samenleving en kan de overheid niet in maatschappelijke behoeften voorzien.
De laatste decennia hebben zich gekenmerkt door grote decentralisaties van Rijkstaken naar de gemeenten en provincies. Zo werden de beleidsvelden regionale economie en natuur naar de Provincies gedecentraliseerd en werd het sociaal domein bij de gemeenten ondergebracht.
De financiële gevolgen van de coronacrisis voor gemeenten, de tekorten op het sociaal domein en de komende herverdeling van het gemeentefonds stellen de gemeenten voor grote uitdagingen. Dit alles zal ook gevolgen hebben voor de intensiteit van de toezichthoudende taak. In het kader van de modernisering van het toezicht (Agenda Toekomst Toezicht) willen we in Zeeland samen met de gemeenten onderzoeken hoe we meer toegevoegde waarde kunnen geven aan het toezicht, zowel verticaal vanuit de provincie, als horizontaal via de controlerende rol van de gemeenteraad.
De opgaven waar overheden voor staan zijn complex. Om hoofd te bieden aan de gezamenlijke opgaven als klimaat, energie en economische ontwikkeling, werken de 15 Zeeuwse overheden via het Overleg Zeeuwse Overheden (OZO) samen. Deze samenwerking draagt o.a. bij aan de versterking van de bestuurskracht en de profilering naar Den Haag en Brussel (permanente lobby). Op basis van de recent (2021) uitgevoerde evaluatie en de daaruit voorvloeiende aanbevelingen, werken wij in 2022 aan het doorvoeren van verbeteringen op het gebied van strategiebepaling, sturing, lobby en de betrokkenheid van de volksvertegenwoordigers .
Zeeland heeft niet alleen een ‘interne’ samenwerkingsnoodzaak. Door zijn strategische ligging ontleent Zeeland belangrijke (economische) kansen aan de samenwerking met Vlaanderen, Brabant en Zuid Holland. Verder zijn het Rijk en Europa belangrijke partners om opgaven te kunnen realiseren. In 2022 werken wij, in samenwerking met de Rijksoverheid, de Vlaamse overheden en andere betrokkenen verder aan een effectieve grensgovernance en de verdere uitwerking en implementatie van het advies van de bestuurlijke werkgroep Berx Donner inzake (juridische) grensknelpunten .Dit vraagt vooral in de uitvoering om betrokkenheid van de rijksoverheid en de Vlaamse en federale overheden. Deze hebben nog niet op alle onderdelen van het advies hun standpunt bepaald. Daarnaast zal er ook een advies volgen over het versterken van de grensgovernance .
Om in te kunnen spelen op de versterking van de zichtbaarheid en positie van Zeeland als bestuurlijke organisatie, zetten wij ons evenementenbureau in. Mede door de opgedane ervaringen in 2020 en 2021 door de Corona-pandemie, zijn nieuwe vormen ontdekt en ontwikkeld om inhoud te geven aan bestuurlijke relatie-evenementen. In 2022 laten wij deze ervaring niet los, maar betrekken wij deze bij de uitvoering van nieuwe evenementen.
Om naar buiten effectief te kunnen optreden, is eendrachtige samenwerking binnen Zeeland noodzakelijk. Alhoewel daarin belangrijke stappen zijn gezet, resteren er ook nog zorgen. De aandacht voor de regionale vraagstukken en een gemeenschappelijke agenda is toegenomen, maar de zorg over de uitvoeringskracht blijft bestaan. De inzet op samenwerking zien we daarom niet als vrijblijvend, maar als noodzakelijk om aan de gezamenlijke opgaven voor Zeeland invulling te kunnen geven.
We stimuleren daarom de regionale samenwerking. Het station van visievorming is inmiddels gepasseerd. Wij werken samen met de regio’s aan het invullen en uitvoeren van deze visies. Daarbij verwachten wij meer governance op samenwerking en uitvoerend vermogen binnen de regio’s te realiseren .
In andere provincies spelen vaak dezelfde vraagstukken. Daarom werken we samen in IPO-verband, o.a. via diverse bestuurlijke adviescommissies. Naast versterking van de positie van provincies is IPO ook van groot belang voor het in samenwerking uitvoeren van nieuwe ambities. Via de nieuwe BAC Kwaliteit Openbaar Bestuur voeren we gesprekken met BZK over voldoende bestuurskracht in de regio’s en hoe we kwetsbaarheden kunnen wegnemen. Om te bezien hoe het samenvallen van regio en provincie in Fryslân en Zeeland benut kan worden, wordt samen met Fryslân en BZK nagedacht over het opzetten van een regionale proeftuin. In 2022 geven we hier verder vorm en inhoud aan.
Het optreden als weerbaar bestuur en het zijn van weerbare organisatie zijn twee actielijnen beschreven in het beleidsplan “Aanpak Ondermijning Provincie Zeeland”. Door onze inzet op de aanpak van ondermijning en de uitvoering van de Wet Bibob duidelijk te beschrijven, laten wij als bestuur zien dat we in Zeeland een weerbare provincie zijn en wat wij hiervoor doen. In 2022 gaan wij verder met het uitvoeren van dit beleid , zowel intern als met onze externe partners. Dat doen wij door in te zetten op de vier programmalijnen uit de visie; 1. weerbare organisatie, 2. weerbare overheid, 3. weerbare samenleving en 4. data, inzicht en onderzoek. Concrete acties binnen deze programma’s zijn onder meer; de uitvoering van een Bibob APK, ondersteunen van het programma Weerbare Zeehavens, het ontwikkelen van een Zeeuwse baseline weerbare overheid, het in kaart brengen van de eigen (informatie)positie, het bevorderen van het bewustzijn en de weerbaarheid van de eigen organisatie.
Ook voor de rol van Provinciale Staten hebben de hierboven beschreven ontwikkelingen consequenties. Waar de opgaven samen met andere partijen moeten worden opgepakt en gedefinieerd, verschuift de rol van PS naar vormen van netwerksturing.