Toelichting op het overzicht van baten en lasten

Hierna wordt een toelichting gegeven op het overzicht baten en lasten. Achtereenvolgens wordt ingegaan op:

• Een analyse van afwijkingen tussen de begroting na wijziging en de realisatie per programma.
• Een overzicht van de aanwending van onvoorzien;
• Een overzicht van de incidentele baten en lasten per programma, waarbij per programma ten minste de belangrijkste posten afzonderlijk worden gespecificeerd;
• Een overzicht van de structurele toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves;
• Een analyse ten aanzien van de begrotingsrechtmatigheid;
• De informatie in het kader van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT).

Het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening wordt vastgesteld met inachtneming van hetgeen omtrent de financiële positie op de balansdatum is gebleken tussen het moment van opmaken van de jaarstukken en het tijdstip van vaststelling daarvan. Dit geldt voor zover deze aanvullende informatie onontbeerlijk is voor het bedoelde inzicht.

Leeswijzer
Alle bedragen in de tabellen van deze paragraaf zijn gedeeld door € 1.000.

In onze analyse van de begrotingsverschillen lichten we op doelstellingniveau de belangrijkste afwijkingen toe.

Voor een nadere specificatie van het gerealiseerde, nog te bestemmen resultaat  wordt verwezen naar de analyse bij gerealiseerde baten en lasten per programma, dat hieronder is opgenomen. In het statenvoorstel ter vaststelling van de jaarrekening wordt aan u een voorstel voor bestemming van dit resultaat gedaan.

010101 Waterdunen
In 2023 zijn voor Waterdunen minder kosten gemaakt dan voorzien. Grootste factor zijn de werkzaamheden met betrekking tot herstel van stormschade en afrondende werkzaamheden aan de rand van Waterdunen. Deze werkzaamheden zijn naar 2024 verschoven.

010102 Natuurpakket Westerschelde
Per saldo zijn lasten en baten (onttrekking aan vooruit ontvangen Rijksmiddelen) aan elkaar gelijk. In de Meerjarenkostenraming (MJKR) NPW 2023 was begroot om € 6,76 miljoen uit te geven, waarvan bij de 3e ronde budgetbewaking reeds € 1,45 miljoen is doorgeschoven naar 2024. Uiteindelijk is er over 2023 per saldo € 5,2 miljoen uitgegeven. Dit komt onder meer door postieve grondresultaten, een hogere bate op de resterende uitstaande rijksmiddelen, een aantal lagere subsidieafrekeningen bij het landbouwflankerend beleid en de regionale impulsen en omdat de realisatie van diverse deelprojecten in het Grenspark Groot Saefthinge doorschuiven naar 2024.

010206 Stikstof
Door inzet van laat in 2023 ontvangen Specifieke uitkering was het niet nodig om alle eigen middelen in te zetten.

020101 Voorbereiding Omgevingswet

De Omgevingswet is per 1 januari 2024 in werking getreden. Het implementatietraject is afgerond met lagere lasten dan geraamd.

020102 Kwaliteitskust: recreatie en vrije tijd

De tweede fase van het Afwegingskader logiesaccommodaties start eerst in maart 2024. De kosten worden grotendeels gedekt uit gemeentelijke bijdragen naast het provinciale deel dat wordt herbestemd uit het jaarrekeningresultaat. Daarvan is ook sprake bij de dekking voor het besluit om extern juridisch advies op te vragen voor de aanpassing van het overgangsrecht in de provinciale verordening voor verblijfsrecreatie in de kustzone en daarbuiten. Voorgesteld wordt om overheveling verder voor het in 2024 nakomen van de  afspraken met Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) over de provinciale bijdrage aan het Routenetwerk Zeeland (wielerroutes en Noordzeeroute).

De subsidieafhandeling voor de cofinanciering van het leadpartnerschap van de HZ/Kenniscentrum Kusttoerisme in Interreg Beleefbare Schelde (Geopark) vindt eerst plaats in 2024 en wordt daarvoor voorgesteld om over te hevelen naar 2024. Om afronding mogelijk te maken van de tweede fase Afwegingskader Logiesaccommodaties wordt voorgesteld om de provinciale bijdrage over te hevelen naar 2024. 

De aanstelling Kwartiermaker Staats Spaanse Linies is in 2024 en niet in 2023.  De opdracht communicatie rondom Zeeuwse Kustvisie wordt eerst afgerond in april 2024. Het benodigde bedrag wordt voorgesteld om over te hevelen naar 2024.

De opdracht oprichting toeristische data-alliantie loopt door in 2024. Het resterende incidentele werkbudget wordt herbestemd uit het jaarrekeningresultaat en in 2024 aangewend voor de afronding. Van het restant van het incidentele budget Uitvoering toeristische marketing wordt in 2024 de procesbegeleiding lange termijn borging toeristische marketing in de ZMO bekostigd en ook het uitbouwen van samenwerkingskansen met de cultuursector op het uitvoerende marketingthema ‘Stad en Ommeland’ . 

020103 Milieu: goed woon- en werkklimaat

Het restende bedrag van het incidentele werkbudget Veerse Meer wordt overgeheveld  naar 2024 voor de realisering van de gebiedenaanpak Veerse Meer als voorinvestering om te komen tot een Gebiedsfonds Veerse Meer. 

Belangrijkste oorzaak is het saldo van de volgende posten van Milieutaken: 

• Lagere lasten voor BRIKS taken en ontgrondingsvergunningen en meer opbrengsten uit leges.
• lagere lasten voor materiele kostenbudget RUD omdat uiteindelijk minder inzet nodig was dan vooraf gepland.
• Lagere lasten voor de afrekening van de deelnemersbijdrage (uren) van de RUD over 2023, omdat er minder productieve uren op basis van PxQ zijn gemaakt in 2023 voor onze provincie, onder meer als gevolg van openstaande vacatures e.d. bij de RUD. 

020201 Water en bodem met kwaliteit

In 2023 zijn beperkt kosten gemaakt voor het herstel/versterking integraal beleid. De voorbereiding heeft zich gericht op de totstandkoming van het Zeeuwse gebiedsprogramma.

020202 Deltawateren

De kosten voor het Langetermijnperspectief Natuur Westerschelde zijn gedragen door het Rijk.  Er in 2023 geen uitvoering gegeven aan visievorming Oosterschelde.

020301 Ruimtelijke kwaliteit: wonen

Voor de Leegstaande pandenregeling kon eerst in januari 2024 worden beslist op de ingediende aanvragen. Voorgesteld wordt om het resterend bedrag over te hevelen naar 2024.

Het incidenteel werkbudget omgevingsagenda wordt overgeheveld naar 2024 en opnieuw ingezet voor procesondersteuning ruimtelijk arrangement.

In december 2023 is subsidie Woonfonds gebiedsgerichte aanpak toegekend aan drie projecten, voor in totaal € 1.648.010. Eén project van € 238.192 is geboekt in 2023. De beide andere projecten moeten conform de Algemene subsidieverordening worden verdeeld over de jaren 2024, 2025 en 2026. Voorgesteld wordt om daartoe het budget uit 2023 begrotingstechnisch over te hevelen naar die jaren.  

De realisatie loopt achter bij het initiële budget van de regeling Provinciale impuls wonen. Eerder is al € 500.000 overgeheveld naar 2024 om te worden ingezet voor andere regelingen in dit programma (Woonfonds, Leegstaande panden). Hiertoe is een advies gevraagd voor de doeltreffendheid van de provinciale woonsubsidies, waarvoor wordt voorgesteld om ook het resterend bedrag over te hevelen naar 2024.

De Rijksbijdrage voor de versnelling van flexwonen en wonen voor arbeidsmigranten, waaruit eerder bijdragen zijn toegezegd aan de woonregio's voor pilots flexwonen, wordt middels herbestemming uit het rekeningresultaat in 2024 doorgezet.

De uitvoering van de Woonagenda is vertraagd geraakt door de uitwerking van de Woondeal in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De uitvoering van de Woondeal is tot nu toe vooral in eigen beheer gebeurd, waardoor de kosten beperkt zijn gebleven. Verwacht wordt dat de uitvoering van beiden in 2024 wordt voortgezet. Voorgesteld wordt om het budget over te hevelen naar 2024.

Het proces voor het opstellen van de ruimtelijke arrangementen is in eerste instantie grotendeels direct door het ministerie van Binnenlandse Zaken betaald. Van het provinciel incidentele werkbudget wordt na overheveling eerst in 2024 gebruik gemaakt. 

In 2023 hebben 4 gemeenten hiervoor een aanvraag gedaan voor co-financiering van aanvragen van gemeenten voor de rijksregelingen Volkshuisvestingsfonds en Woningbouwimpuls. De aanvragen van de gemeenten Kapelle, Sluis en Terneuzen zijn toegekend, waarna ook de provinciale co-financiering is beschikt. Het resterende bedrag van € 200.000 is de reservering voor de aanvraag van de gemeente Vlissingen, die helaas door het rijk is afgewezen. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de reservering hiervoor binnen de Investeringsagenda. 

030101 Realisatie natuurnetwerk

• Niet alle grondtransacties in verband met de natuurontwikkeling konden in 2023 volledig worden afgerond. Conform de voorschriften moeten verleende projectsubsidies voor de natuurontwikkeling verantwoord worden in het jaar dat de projecten starten. Hierdoor resteren er middelen (circa € 1,58 miljoen)  die terug vloeien naar de reserve Natuur (zie 980399). Daarnaast is er € 0,7 miljoen, toegevoegd aan de reserve meerjarige subsidies omdat de lasten van een toegekende project subsidie conform de voorschriften verdeeld moet worden over de jaren tot en met 2027.
• Van het resultaat Grondbank is € 0,2 miljoen. meer dan geraamd toegevoegd aan de reserve Natuur (zie 980399).
• Er zijn winsten gerealiseerd bij grondtransacties.  In de 3e ronde budgetbewaking 2023 is de gerealiseerde boekwinst tot dan toe verwerkt, daarna is nog voor € 0,46 miljoen aan boekwinst gerealiseerd.

• Op de activiteit kavelruilbureau resteert een budget van € 0,3 miljoen als gevolg van een ontvangst aan POP middelen over voorgaande jaren.  Voor komende jaren wordt een sterke stijging aan lasten voorzien aan het Kavelruilbureau Zeeland voor Notarisdiensten, Kadaster en  kavelruilcoördinatoren. 

030102 Natuurbeheer en natuurbescherming
De onderbesteding op deze doelstelling betreffen verschillende vertragingen in de uitvoering (aanbesteding) en voorbereiding van complexe trajecten, maar anderzijds door het nog steeds inwerken van veel nieuwe mensen. 

030103 Natuurherstel
Ook in 2023 konden door de grote inzet op het Programma Natuur geen extra overige natuurherstel projecten gerealiseerd worden en vallen deze middelen in het rekeningsaldo, net als het resterend budget door het niet uitvoeren van bronmaatregelen gebiedsgerichte aanpak.

030105 Natuurbeleving: verbreding en verbinding
Een lopende opdracht, vanuit incidentele middelen, kon niet tijdig naar tevredenheid worden afgerond. Conform de voorschriften mogen de lasten pas genomen worden in het jaar van levering. Daarom wordt voorgesteld deze middelen (€ 45.000) over te hevelen naar 2024.

030106 Een volhoudbare landbouw
Ondanks eerdere verwachtingen blijken er toch minder aanvragen voor projecten uit de markt te komen die tot bestedingen hebben geleid.

040103 Concurrentiepositie Zeeuwse ondernemers
 In 2023 was rekening gehouden met kosten die gemaakt worden in het kader van de herstructurering NV Economische Impuls Zeeland en het Investeringsfonds Zeeland BV door een herverdeling van de aandelen en de benodigde aanpassing van de statuten. Het is niet gelukt met alle betrokken partijen deze aandelentransactie voor het eind van 2023 af te ronden.

040104 Campus Zeeland
Een verwachte subsidieaanvraag voor Huis van de Techniek is uiteindelijk uitgebleven, waardoor er sprake is van een onderbesteding in 2023.

040105 Innovatieinfrastructuur en - fondsen
De onderbesteding op deze doelstelling wordt grotendeels veroorzaakt door minder aanvragen voor Zeeuwse projecten  in de MIT-Zuid regeling 2023 dan verwacht.

040107 Circulaire economie
Enkele projecten op gebied van circulaire economie hebben vertraging opgelopen, waardoor niet alle middelen uit 2023 benut zijn.

050101 Doelmatig en doeltreffend beheer (water)wegen
Het overschot op doelmatig en doeltreffend beheer (water)wegen is tweeledig te verklaren. Enerzijds is er een tekort van € 0,6 miljoen op gladheidsbestrijding. Dit is ontstaan doordat in het strooiseizoen winter 2022-2023 er meer ritten zijn geweest dan voorzien.

Daarnaast is sprake van een aantal onderbestedingen:

Er zijn minder kosten van € 0,5 miljoen voor verzekering en onderhoud aan de kanaalkruising Sluiskil dan voorzien. Het overschot wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve WS+SKtunnel aan de reserve KKS toch?

Er is een overschot op Kunstwerken droog van € 0,8 miljoen. Dit wordt met name verklaard door het project Project Buthbrug. De opdracht is verleend, maar uitvoering is niet meer gerealiseerd in 2023. 

Op Verhardingen groot onderhoud is sprake van een onderbesteding van € 0,8 miljoen. Dit wordt met name verklaard door asfaltwerk aan de N661. Door slecht weer is dit niet uitgevoerd in december 2023 en doorgeschoven naar 2024.

Op kunstwerken nat groot onderhoud bedraagt het overschot aan middelen € 0,4 miljoen.  Dit wordt verklaard door het niet realiseren van de vervanging  van SCADA.  De aanbesteding is reeds opgestart, maar wordt door beperkte capaciteit pas uitgezet in 2024.

De bovenstaande overschotten dienen beschikbaar te blijven en worden toegevoegd aan de reserve groot onderhoud.

050102 Bereikbaarheid voor de mensen
De Landelijke Bijdrage Index (LBI) index over 2023 viel hoger (6,7%) uit dan waar rekening mee gehouden was. De bus concessie wordt geïndexeerd met deze LBI index.

050104 Goede bereikbaarheid voor bedrijven, bezoekers en bewoners en leefbaarheidsagenda
Binnen de activiteit Bereikbaarheid Zeeland zijn van derden middelen ontvangen waardoor minder eigen middelen nodig zijn geweest.

050107 Uitvoering slimme mobiliteit
Met uitvoering slimme mobiliteit werd gericht om eind 2024 het publieke vervoerssysteem in heel Zeeland operationeel te hebben. Hiervoor zijn in 2023 extra uitgaven gedaan. Met name gericht op goede communicatie naar de reiziger en de digitale toepassing voor het plannen, boeken en betalen. Hierdoor is meer besteed op deze doelstelling dan waarmee vooraf bij de begroting rekening was gehouden.

060101 Toekomstbestendige culturele infrastructuur
De voorbereiding van een aantal activiteiten uit het Ontwikkelprogramma Cultuur vraagt meer tijd dan verwacht. De gesprekken met het veld hebben langer geduurd, waardoor vertraging is opgelopen op onderdelen van het ontwikkelprogramma.  In 2024 wordt een inhaalslag gemaakt. 

060201 Cultureel erfgoed
Een deel van het budget is onbenut gebleven, doordat er minder archeologisch onderzoek is verricht in het kader van de Provinciale Onderzoeksagenda (POAZ). 

060401 Leefbaarheid -brede welvaart, versterking zorginfrastructuur
De onderbesteding op deze doelstelling kent meerdere oorzaken. Enerzijds zijn acties en doelstellingen gerealiseerd tegen lagere kosten. Anderzijds hebben de twee projecten in het kader van Regio Deal 3 (Zeeuwen zelf aan zet), wat vertraging opgelopen. Deze projecten lopen door in 2024, waardoor het voorstel is de resterende middelen uit 2023 opnieuw beschikbaar te stellen in 2024.

070101 Interbestuurlijk toezicht

De Open dag Provinciale Staten en de promotie van de verkiezingen zijn gerealiseerd met lagere lasten dan geraamd. Het budget Initiatieven Provinciale Staten is niet volledig aangewend door de Provinciale Staten. Er is een lager bedrag aan betaalde fractievergoedingen geboekt dan geraamd.

Het vaststellen van de contante waarden van de voorziening pensioen voormalige bestuursleden wordt in hoge mate bepaald door de marktrente. Die is momenteel laag. Voor het bepalen van de wettelijke tarieven voor waardeoverdrachten/berekenen contante waarden van pensioenaanspraken wordt de door De Nederlandsche Bank gepubliceerde rente genomen die geldt voor verplichtingen met een looptijd van 25 jaar voor toekomstige pensioenen en de rente bij een looptijd van 10 jaar voor reeds ingegane pensioenen. De rente voor toekomstige pensioenen met een looptijd van 25 jaar is vastgesteld op 3,160%. Dit was vorig jaar 2,472%. Door de hogere rekenrente is de toevoeging aan de voorziening lager dan begroot. 

080101 Uitvoering klimaatadaptatie en voldoende zoet water

In 2023 heeft het Rijk via het Delta Plan Zoetwater verschillende Specifieke Uitkeringen toegekend. Deze uitkeringen, van ruim € 2 miljoen, hebben we maximaal benut. Hierdoor was er voor dit jaar een kleiner beroep op de eigen middelen nodig.  Via bestemming rekeningsaldo wordt Provinciale Staten voorgesteld deze  eigen middelen (€ 800.000) opnieuw beschikbaar te stellen in 2026 omdat voor de jaren 2024 en 2025 voldoende budget beschikbaar is.

Klimaatadaptatie:

Ten behoeve van de gezamenlijke uitvoering van de Klimaatadaptatiestrategie Zeeland is door de Zeeuwse overheden een gezamenlijke Zeeuwse begroting opgesteld. Elke organisatie legt middelen in. De provincie Zeeland beheert deze middelen. Het restant van deze middelen (€ 85.000), moet vanwege onze kassiersfunctie beschikbaar blijven en in 2024 via bestemming rekeningsaldo opnieuw geraamd. Ook wordt voorgesteld om het restant van de in 2023 niet bestede eigen middelen (€ 300.000) opnieuw te ramen in latere jaren.

080103 Energietransitie
Energietransitie:

De uitvoering van de Nationale en Regionale agenda Laadinfrastructuur vindt onder andere plaats op basis van Rijksmiddelen, via een Specifieke Uitkering. Deze worden besteed over een periode van een aantal jaar. Door de nieuwe SPUK  zijn dit jaar niet alle eigen middelen (€ 437.000) benut en worden, in verband met afspraken in de regio Zuid-West Nederland, volgend jaar opnieuw ingezet. 

Het uitvoeringsbudget Energietransitie was in 2023 incidenteel € 300.000 hoger. Ook hier zijn door de extra Rijksmiddelen niet alle eigen middelen nodig geweest. Voorgesteld wordt om deze middelen toe te voegen aan de jaren 2024 tot en met 2026.

900101 Opcenten motorrijtuigenbelasting
Het aantal belastbare auto's is afgenomen ten opzichte van 2022. Dit wordt met name veroorzaakt door een toename van elektrische auto's. 

900102 Provinciefonds
Dit verschil wordt veroorzaakt door mutaties uit de decembercirculaire 2023 waaronder decentralisatieuitkeringen voor NOVEX, weerbaar bestuur en aanpak vakantieparken.

900103 Dividend
Afgesproken is dat het vrij beschikbare dividend van Evides wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve Delta Kenniscentrum binnen programma 98. Deze inkomst stond geraamd binnen programma 90.

900104 financieringsfunctie

In 2023 is de rentevergoeding op overtollige middelen die verplicht worden aangehouden bij de schatkist toegenomen naar uiteindelijk 3,9%. Dit is hoger dan waarmee vooraf en gedurende het jaar rekening mee is gehouden.

900106 Onvoorzien inclusief stelposten
De positieve afwikkelverschillen met betrekking tot subsidies  zijn hoger dan waarmee vooraf rekening was gehouden. Een bedrag van € 800.000 betreft de intrekking  van de subsidie van project Hot Spot Breskens, vanwege het niet van start gaan ervan. 

960101 Personeel

Er zijn minder kosten voor Opleidingen gemaakt dan geraamd. Ook op de post Inhuur personeel is sprake van een onderbesteding doordat er minder een beroep is gedaan op deze post dan was voorzien. Bij de Onkosten hybride werken is sprake van een overbesteding doordat meer gebruik gemaakt is van Openbaar Vervoer-middelen. De onderbesteding op de budgetten voor persoonlijke ontwikkelbudget en thuiswerkfaciliteiten betreffen meerjarige medewerkers-gebonden budgetten en moeten door overheveling beschikbaar blijven voor volgende jaren.

960102 Huisvesting en facilitaire zaken

De uiteindelijke lasten voor energie zijn lager dan werd ingeschat bij de 3e ronde budgetbewaking 2023. Niet alle klein onderhoud- en vervangingswerkzaamheden zijn uitgevoerd in 2023.  Het resterend budget komt opnieuw beschikbaar voor planning en besteding binnen het meerjarig beheerplan.

960103 ICT
De totale lasten voor ICT vielen over 2023 lager uit dan ingeschat. Dit is grotendeels toe te schrijven aan de toegenomen levertijden op ICT-apparatuur, die over de jaargrens heen geleverd zijn/worden. Dit zorgt voor een onderbesteding op het totale ICT-budget.

980399 Bestemmingsreserves Pr.3
Aan de reserve Natuur is meer toegevoegd dan geraamd: zie hiervoor doelstelling 030101

980599 Bestemmingsreserves Pr.5
Het verschil van € 534K is het verschil tussen begrote en werkelijke onderhoudskosten in de bestemmingsreserve WST en Sluiskiltunnel

989099 Bestemmingsreserves-algemene dekkingsmiddelen
Het verschil heeft betrekking op de verplichte activering van directe uren bij de investeringskredieten.