Uitgaven

4,33%
€ 16.712
x €1.000
4,33% Complete

Inkomsten

2,96%
€ 11.852
x €1.000
2,96% Complete

Saldo

35,84%
€ -4.859
x €1.000

8 Programma Energie op klimaat!

Uitgaven

4,33%
€ 16.712
x €1.000
4,33% Complete

Inkomsten

2,96%
€ 11.852
x €1.000
2,96% Complete

Saldo

35,84%
€ -4.859
x €1.000

Inleiding en ontwikkelingen

Terug naar navigatie - Inleiding en ontwikkelingen

De temperatuur op aarde stijgt en het klimaat verandert. Dit komt door de toename van broeikasgassen in de lucht. Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor mens, natuur en milieu. Daarom nemen we maatregelen. Maatregelen om klimaatverandering te beperken door over te gaan op schone energie (energietransitie). En maatregelen om ons aan te passen aan het veranderende klimaat (klimaatadaptatie). 

De provincies hebben het Rijk aangeboden het voortouw te nemen in het klimaatbeleid. De uitvoering daarvan vindt plaats in het uitvoeringsprogramma’s “Energie op Klimaat!” en “Woonplaats Zeeland”.

De opgave voor de toekomst is om onze natuur en economie in evenwicht met elkaar te ontwikkelen. En dat binnen de eisen aan waterveiligheid. Tegelijk is wereldwijd, Europees én nationaal verband afgesproken om de CO2-uitstoot te beperken. De Provincie wil hier haar verantwoordelijkheid in nemen en het Zeeuwse deel van deze wereldwijde opgave behalen. Zo dragen we bij aan de wereldwijde en landelijke klimaatdoelen en om een aantrekkelijke vestigingslocatie te zijn en blijven. De uitdaging daarbij is om slimmer gebruik te maken van eindige - en deels schaarse – grondstoffen. En steeds meer gebruik te maken van biobased grondstoffen en materialen. Daarnaast moeten we fors meer energie duurzaam opwekken, energie besparen en willen we de ontwikkeling naar een kringloopeconomie aansporen. De weg naar een groene economie biedt veel kansen voor Zeeland, maar vraagt ook een grote inzet. Zowel van ons als van de Zeeuwse partners.

Ondanks het terugdringing van de CO2-uitstoot en het beperken van klimaatverandering, is de al ingezette klimaatverandering niet terug te draaien. De klimaatveranderingen zijn ondertussen steeds merkbaarder. De verwachting is dat we vaker te maken krijgen met extremere vormen van droogte, hitte en wateroverlast. En daarnaast te maken hebben met de stijgende zeespiegel. Om een goede leefomgeving te behouden moeten we ons daaraan aanpassen.

In de periode 2019-2021 zijn de opgaven energietransitie en klimaatadaptatie uitgewerkt in de regionale energiestrategie (RES) en de klimaatadaptatiestrategie Zeeland (KaSZ). In 2023 is gewerkt aan de RES 2.0, deze zal in 2024 wordt vastgesteld. Het deltaprogramma zoet water is in 2021 vastgesteld. De uitvoering hebben we vormgegeven in programma’s in het Programma Energie & Klimaat. Vanaf 2021 hebben we projecten uitgevoerd gericht op verduurzaming van vervoer, de gebouwde omgeving en het duurzaam opwekken van elektriciteit. We hebben verschillende pilotprojecten gestart voor de overgang op duurzame energie uit wind, water en zon (energietransitie). We steunen initiatieven uit de markt die de CO2-uitstoot helpen verlagen. Dit doen we onder andere door deel te nemen aan het fonds voor energietransitie van de Stichting Zeeuwse Publieke Belangen. Ook geven we zelf het goede voorbeeld: we kopen zoveel mogelijk duurzaam in zetten duurzame grond- weg- en waterbouw in voor onze infraprojecten. Dit breiden we waar mogelijk uit met andere Zeeuwse overheden. Sinds 2021 zijn er ook klimaat adaptieve maatregelen genomen, zoals bijdragen aan groene daken en groene schoolpleinen en groene bedrijfspercelen. De lopende proeftuin projecten zoet water bieden veel kennis en nieuwe projecten worden gestart. 

Bij het inspelen op klimaatverandering en het uitvoeren van het Deltaprogramma zijn veel partijen betrokken. We zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het uitvoeren van de acties. Door het samen te werken in netwerken (netwerksturing) werken we aan het behalen we onze doelen.

Speerpunten

Terug naar navigatie - Speerpunten
  • Opbrengst windenergie (op land): 700 MW in 2030 en zonne-energie: 1.000 MW in 2030.
  • Helpen met uitvoering SDR-regioplan 2030-2050 ten behoeve van een klimaatneutrale industrie.
  • Maatschappelijk verantwoord inkopen en duurzame aanbestedingen in de grond- weg- en waterbouw.
  • We voeren de regionale energiestrategie (RES) uit om de Zeeuwse CO2-doelen te behalen.
  • Uitvoeren acties uit de Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatiestrategie Zeeland (KasZ).
  • Uitvoeren uitvoeringsprogramma Deltaplan Zoet Water.

Maatschappelijk effect

Terug naar navigatie - Maatschappelijk effect

De uitstoot van CO2 (en andere gassen die eenzelfde werking hebben) worden verminderd en het gebruik van anders schaarse grondstoffen neemt af. De leefomgeving wordt aangepast aan veranderende (klimaat)omstandigheden waardoor inwoners en bezoekers van Zeeland kunnen leven in een veilige, aangename en klimaatbestendige leefomgeving.

Energietransitie en Klimaatadaptatie

Terug naar navigatie - Energietransitie en Klimaatadaptatie

Het klimaat verandert. Het klimaatpanel van de VN (IPPC) schetst een duidelijk beeld in het rapport van 9 augustus 2021, Climate Change 2021!; The Physical Science Basis. De gevolgen van de klimaatverandering beginnen op bepaalde manier onomkeerbaar te worden. De aarde warmt op, de zeespiegel stijgt en extreem weer gaat steeds vaker voorkomen. De oorzaak: de uitstoot van broeikasgassen door de mens. Om de opwarming van de aarde en de klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken is het Klimaatakkoord van Parijs (2015) gesloten. 194 landen hebben afgesproken om de uitstoot van broeikasgassen drastisch te verminderen. De omslag van fossiele brandstoffen naar duurzame brandstoffen is hierbij belangrijk; de energietransitie. De Provincie Zeeland wil hier haar verantwoordelijkheid nemen om het Zeeuwse deel van deze wereldwijde opgave behalen.

Ambitie:
Op 28 juni 2019 heeft het toenmalige kabinet het Klimaatakkoord gepubliceerd. Dit akkoord is de Nederlandse vertaling van het Klimaatakkoord van Parijs. Hierin is afgesproken dat we in 2030 zorgen voor 49% en in 2050 voor 95% CO2-afname ten opzichte van 1990. Om de energietransitie te versnellen is in het coalitieakkoord afgesproken om de doelstelling voor 2030 bij te stellen naar 55 - 60%. In de RES 2.0 omarmen we vanuit Zeeland deze doelstelling. Eén van de andere afspraken is dat Nederland in dertig “energieregio’s” is opgedeeld om regionaal de landelijk gemaakte afspraken te onderzoeken en uit te voeren. Elke regio stelt hiervoor zijn eigen Regionale Energiestrategie (RES) op met de regionale keuzes. Deze RES’en worden door de primair wettelijke partijen (de regionale overheden) vastgesteld.
In Zeeland hebben de 13 Zeeuwse gemeenten, het Waterschap Scheldestromen, de Provincie Zeeland, Netbeheerder Enduris (heet nu Stedin) en Impuls Zeeland de handen ineengeslagen om de RES Zeeland gezamenlijk te ontwikkelen en uit te voeren. Dit is gebeurd onder de gezamenlijke noemer het Zeeuws Energieakkoord (ZEA).
Het doel van de Klimaatadaptatiestrategie Zeeland (KasZ) is een klimaatbestendig en waterrobuust Zeeland in 2050. De strategie richt zich op doelen op de lange termijn, maar om die te bereiken zijn nu al maatregelen en moeten keuzes gemaakt worden. De strategie is ook nodig om de lange en korte termijn met elkaar te verbinden. De KasZ is een samenwerkingsverband van alle Zeeuwse overheden, inclusief belangenorganisaties in Zeeland.

Inzet:
De Zeeuwse RES is de vertaling van het mondiale en landelijk klimaatakkoord. De RES richt zich op het geheel duurzaam energie-opwekken in 2030. Daarnaast willen we de gebouwde omgeving en de vervoerssector verduurzamen. 
Onder de RES is een apart spoor voor de verwarming van de gebouwde omgeving. Dit is uitgewerkt in de Regionale Structuurvisie Warmte. We ondersteunen gemeenten bij het maken van plannen voor de warmtetransitie per dorp/wijk.
Voor de energietransitie in de industrie is het samenwerkingsplatform Smart Delta Resources (SDR) opgericht. Dit is een industrieplatform waaraan de grootste industriële bedrijven van Zeeland (incl. de Gentse Kanaalzone en Bergen op Zoom) deelnemen. De Provincie is één van de deelnemende partijen en zit in het bestuur waar besluitvorming plaatsvindt. Ondersteuning en projectleider worden geleverd door ontwikkelingsmaatschappij Impuls. Het platform werkt aan een regioplan en uitvoeringsprogramma voor een energie-neutrale industrie in 2050. We helpen de industrie met de uitvoering hiervan.
De KasZ is een regionale visie, opgesteld via een samenwerking tussen alle Zeeuwse overheden en met ondersteuning van een groot aantal maatschappelijke organisaties en belangenorganisaties in Zeeland. Het is geen strategie van één overheidspartij, maar steunt op een breed draagvlak in de Zeeuwse samenleving. Alle Zeeuwse overheden zullen deze strategie naar het eigen beleid vertalen, zowel de Zeeuwse gemeenten als het waterschap en de provincie.

Proces:
Energietransitie en Klimaatadaptatie zijn vraagstukken dat we via netwerksturing aanpakken. In 2020 is de RES 1.0 door alle Zeeuwse overheden vastgesteld. Via het samenwerkingsplatform Zeeuws Energieakkoord (ZEA) werken meer dan honderd partijen hier aan. Provincie Zeeland is één van de initiatiefnemers en betalende partners. Hierin zijn Provincie, Zeeuwse gemeenten, waterschap, netbeheerder DNWG en ontwikkelingsmaatschappij Impuls vertegenwoordigd. Zij sturen de dagelijkse gang van zaken aan en besluiten over het proces. De gedeputeerde voor energie is voorzitter van de RES Onze rol in dit samenwerkingsproces is regisseur, aanjager en linking pin naar landelijk klimaatbeleid. Naast de RES werken we aan de regionale structuurvisie warmte en het Smart Delta Resources (SDR). In 2023 is gewerkt aan de ontwikkeling van de RES 2.0, deze zal in 2024 door de Zeeuwse volksvertegenwoordigers worden vastgesteld.
De KasZ is in 2021 vastgesteld door alle Zeeuwse overheden. In 2022 hebben zij de uitvoering van de KasZ bekrachtigd door het tekenen van het convenant. De Zeeuwse belangenorganisaties hebben dit gedaan door het ondertekenen van een intentieverklaring. Het Bestuurlijk Kernteam KasZ coördineert de uitvoering van de KasZ. De gedeputeerde Klimaatadaptatie is voorzitter. Onze rol in dit samenwerkingsproces is regisseur, aanjager en linking pin naar landelijk klimaatbeleid.

Doelstelling

Terug naar navigatie - Doelstelling

Doelstelling

Terug naar navigatie - Doelstelling

Klimaatadaptatie en voldoende zoet water

Terug naar navigatie - Klimaatadaptatie en voldoende zoet water

Omschrijving (toelichting)

Zeeland beheerst in 2050 de effecten van klimaatverandering (van hitte, droogte, wateroverlast en waterveiligheid) en voorziet in een optimalisatie van waterbeschikbaarheid en gebruik van zoet water. Om hiertoe te komen zijn in 2021 een Klimaatadaptatie Strategie Zeeland en het Deltaplan Zoet Water op en vastgesteld.

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

We voeren de acties uit zoals vastgelegd in de KasZ en ZDZW en komen in 2024 en 2025 met evaluaties van de voortgang. 

Acties

Energietransitie

Terug naar navigatie - Energietransitie

Omschrijving (toelichting)

In 2030 stoot de Zeeuwse samenleving 55% minder CO2 uit in elektriciteitsproductie, mobiliteit, verwarming en industrie. De doelstelling wordt landelijk bepaald en is recentelijk bijgesteld naar 55% (was 49%), de gevolgen voor provinciaal beleid worden eind 2022 bekend en zullen worden vertaald in de CES en RES 2.0.

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

De doelstelling van 55% CO2 reductie voor 2030 is meegenomen in de RES 2.0 en de uitvoeringsagenda, dit wordt ook meegenomen in de CES 3.0 die in 2024 opgesteld wordt.

De opgave wind en zonne-energie dient in 2030 ingevuld te zijn. Voor zover op dit moment te overzien bevat de pijplijn voldoende projecten om de opgave te realiseren. De warmtetransitie is weerbarstiger. Alleen energiebesparing en (hybride) warmtepompen is niet voldoende om de doelstelling te behalen en de ontwikkeling van warmtenetten blijft achter. 

Acties

Trendindicatoren

Terug naar navigatie - Trendindicatoren
Trendindicatoren 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Emissie van broeikasgassen in kton CO2 -eq/jaar 8.210 nvt**** nvt**** 5.853 nvt**** 7.091 nnb nnb
Aantal (semi)publieke laadpunten EV** 400 472 557 821 1.251 1.874 2.771 3.378
Energiegebruik Gebouwde Omgeving 15.482 TJ nvt**** nvt**** 15.100 TJ 14.482 TJ 15.197 TJ 14.048 TJ nnb
Energiegebruik Mobiliteit* 13.140 TJ 13.260 TJ 13.278 TJ 13.066 TJ 12.183 TJ 11.966 TJ nnb nnb
Energiegebruik Industrie en Energie 92.014 TJ 94.691 TJ 91.828 TJ 57.878 TJ nvt**** 84.923 TJ 65.345 TJ nnb
Klimaatstresstesten 6 13 13 13 13 14
Normering regionale keringen Fase 1 afgerond de normering is afgerond, maar moet nog in de verordening worden opgenomen de normering is afgerond, maar moet nog in de verordening worden opgenomen de normering is afgerond, maar moet nog in de verordening worden opgenomen
Projecten proeftuin zoet water 1 3 3 4 4 4 ***
* exclusief scheepvaart en visserij
** Aantal installaties in december van het desbetreffende jaar.
*** In november 2023 is in PS de motie aangenomen om meer te rapporteren, de eerste rapportage komt in maart 2024 naar de Staten toe.
**** De cijfers komen van de nationale klimaatmonitor. Deze cijfers zijn gebaseerd op andere maatstaven en zijn daarom niet vergelijkbaar.

Doelindicatoren

Terug naar navigatie - Doelindicatoren
Doel Indicator Stand 2019 Stand 2020 Stand 2021 Stand 2022 Stand 2023 Einddoel
Hernieuwbare energie (klimaatmonitor RWS) Totale productie van hernieuwbare energie in petajoule (PJ) 7,5 PJ 8,5 PJ 8,3 PJ nnb nnb 2030: 10,5 PJ
Emissie van broeikasgassen (klimaatmonitor RWS) Totale emissie broeikasgassen (uitgedrukt in CO2-equivalenten) in absolute aantallen (in kilotonnen uitstoot) 5.853 nvt** 7.095 nnb nnb 2030: 55% minder dan 1990 (ntb)
Uitvoeren klimaatstresstesten Aantal 13 n.v.t. 13 14 14
Uitvoeren projecten zoet water Aantal 1 5 * 5
Uitvoeren projecten regionaal waterbeheer Aantal 33 * 3
Opstellen klimaatadaptatie strategie Aantal - 1 nvt nvt 1
* In november 2023 is in PS de motie aangenomen om meer te rapporteren, de eerste rapportage komt in maart 2024 naar de Staten toe.
** De cijfers komen van de nationale klimaatmonitor. Deze cijfers zijn gebaseerd op andere maatstaven en zijn daarom niet vergelijkbaar.

Wat mag het kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het kosten?
(Bedragen x € 1.000)
Doelstelling Begroting 2023 Wijziging 2023 Begroting na wijziging 2023 Rekening 2023 Restant
Lasten
080101-Uitvoering klimaatadaptatie en voldoende zoet water 2.989 5.229 8.217 7.836 381
080103-Energietransitie 3.029 1.764 4.793 4.146 647
089999-Ambtelijke inzet 3.401 -1.595 1.806 1.829 -23
Totaal Lasten 9.419 5.398 14.816 13.811 1.005
Baten
080101-Uitvoering klimaatadaptatie en voldoende zoet water - 6.372 6.372 7.197 -825
080103-Energietransitie 842 1.511 2.353 2.446 -93
Totaal Baten 842 7.883 8.725 9.642 -918
Gerealiseerd saldo van baten en lasten 8.577 -2.485 6.091 4.169 1.923
Onttrekkingen
980899 Bestemmingsreserves-Pr.8 1.554 655 2.210 2.210 -
Toevoegingen
980899 Bestemmingsreserves-Pr.8 - 2.901 2.901 2.901 -
Mutaties reserves -1.554 2.246 691 691 -
Resultaat na bestemming 7.023 -239 6.782 4.860 1.923